Akademik Veri Yönetim Sistemi
Van Yüzücü Yıl Ünv. 3. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu, Van, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2023, ss.41, (Özet Bildiri)
Iğdır Ovası, ortalama 2000 metre yükseltiye sahip Doğu Anadolu Yüksek Platosu’nda yaklaşık 800 metre taban yükseltisiyle oldukça alçak bir tektonik depresyondur. Ova; düşük yükselti, dağlık alanlarla sınırlandırılmış depresyon karakteri ve Aras Dağları’nın sağlamış olduğu yağmur gölgesi pozisyonundan dolayı bölgenin hatta tüm Anadolu’nun en kurak istasyonudur. Ovada kuraklıkla doğrudan ya da dolaylı yoldan ilişkili birçok çevresel problem olmakla birlikte özellikle hava kirliliği bu sorunların başında gelmektedir. Nitekim Iğdır, 2021 ve 2022 yılları arasında PM kirliliği açısından Avrupa bölgesinin havası en kirli şehri seçilmiştir. Literatürde ovadaki hava kirliliği ve kuraklık problemine dair çalışmalara rastlanırken kuraklığın analiz edilerek hava kirliliği üzerindeki ilişkisine dair bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla bu çalışmada Iğdır Ovası’nın kuraklık analizi yapılmış ve kuraklık sorununun neden olduğu çevresel problemlerin ovadaki PM10 ve PM2,5 kirliliğine etkisi irdelenmiştir. Bu bağlamda yapılan analizlere göre Iğdır ilinde sıcaklıkların artış eğiliminde olduğu
görülürken yağışlarda çok az artış olmakla birlikte yıllara göre değişkenliğin yüksek olduğu saptanmıştır. Standartlaştırılmış potansiyel evapotranspirasyon analizine (SPEI) göre 1975-2021 yılları arasında kuraklığın çok değişken bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. 2000-2015 yılları arasında nemli dönemlerin görece fazla olduğu görülse de sonraki süreçte kuraklığın şiddetini arttırdığı ön plana çıkmıştır. Bu çalışmada farklı indislere göre Iğdır Ovası için yarı kurak değerlere sahip göstergeler elde edilirken, ovanın doğusunda Ağrı Dağı’nın yağmur gölgesinde kalan Doğu Iğdır Ovası ve Dil Ovası çevresi Köppen iklim sınıfına göre soğuk çöl olarak tanımlanmıştır. Elde edilen verilerden hareketle yaz dönemi hava kirliliği üzerinde bölgesel kuraklığın önemli bir neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Iğdır Ovası, Kuraklık, Hava Kirliliği.