Research Information System
Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, no.7, pp.61-90, 2021 (Peer-Reviewed Journal)
Bu çalışmanın amacı, geleneksel kapalı toplumların ürettiği kanaat önderliği
olgusunu, üretildiği sosyal yapıyı ve kanaat önderlerinin bu yapıya olan etkisini
sosyolojik açıdan incelemektir. Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki kanaat
önderliğinin sosyal ve tarihi temelleri; geleneksel ve ataerkil toplum yapısı ile dini
pratikler tarafından şekillenmektedir. Bu yapıda aşiret ve cemaat tipi örgütlenmelerin
yaygın olduğu görülmektedir. Bu oluşumlar bir lider tarafından temsil edilmekte ve
sözüne itibar edilen, kendisine güven duyulan bu kişi, çevresi tarafından kanaat önderi
olarak kabul edilmektedir. Kanaat önderlerinin bilinen en önemli özellikleri, kişiler
veya aşiretler arası çatışmalarda tarafları ikna ederek uzlaşı sağlamaları ve
problemlere kısa sürede çözüm üretmeleridir. Bu durum kanaat önderliğini, hem
toplumsal ilişkilerin ihtiyaç duyduğu için ürettiği sosyolojik bir olgu, hem de üretildiği
yapıyı yeniden inşa eden bir aktör olarak konumlandırmaktadır. Bu çalışmada, çoğu
Van'da olmak üzere toplam 25 kanaat önderiyle yüz yüze görüşme gerçekleştirilerek,
kanaat önderliğinin tanımı ve kişisel özellikleri, kanaat önderliğinin kültürel arka planı
ve kanaat önderlerinin bölgedeki varlığına duyulan toplumsal gereksinimin nedenleri
araştırılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, kanaat önderlerinin, toplumda adaleti
sağlamaya yönelik hukuki bir boşluğu doldurduklarına inandıkları ve toplumsal
saygınlıklarını korumaya yönelik bir çaba içinde oldukları anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Geleneksel Kapalı Toplum, Kanaat Önderliği, Van.