İTÜ 10. Endüstriyel Kirlenme Kontrolü Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 7 - 09 Haziran 2006, ss.355-365
Bu çalışma, 2001-2002 yıllarında
Van'da sulanan doğal bir çayır yürütülmüştür. Anama çamuru uygulamalarının
çayır toprağının ve bitkilerinin mıkro besin elementi ile ağır metal
içeriklerine etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Tesadüf blokları deneme
desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülen denemede, organik gübreleme
amacıyla arıtma çamurunun dört 2.5, 5, 7.5 ve 10 ton/da/yıl dozu uygulanmıştır.
Arıtma çamuru uygulaması üe çayır otunun demir ve bakır miktarı azalırken,
çinko, kurşun, kadmiyum miktarı artmıştır. Bitki mangan miktarında ise önce
azalma, artan seviyelerle birlikte artış saptanmıştır. Arıtma çamuru
uygulamaları ile üst toprağın (0-20 cm) demir miktarı azalmıştır. Bakır
miktarında düşük dozlarda azalma artan dozlarda artış tespit edilmiştir. Mangan
miktarında genel bir azalma belirlenmiştir. Çinko mıktannda önemli, kurşun ve
kadmiyum miktarında ise önemsiz artış olmuştur. Antma çamuru uygulamasıyla alt
(20-10 cm) toprak çinko miktarındaki artış önemli olurken, demir, bakır,
kadmiyum ve kurşun miktarındaki artış önemsiz olmuştur. Ancak antma çamuru
uygulaması alt toprak mangan miktarında önemli azalmaya neden olmuştur. Alkalin
topraklı doğal çayır alanlarında, sanayi atıklannca bulaşık olmayan antma
çamurundan 2,5—5 ton/da/yıl dozlarında kullanılması durumunda toprak ve bitkide
ağır metal birikimine neden olmayacağı sonucuna varılmıştır.