Millî Kültür İnşası ve Dil Bilinci Kazandırma Aracı Olarak Kosova Türk Edebiyatında Ninni


Creative Commons License

KOÇ R.

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sa.59, ss.24-42, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Çocuk edebiyatının edebi bir tür olarak ortaya çıkmasıyla birlikte, halk edebiyatı içerisinde yer alan başta masal olmak üzere, mani, ninni, halk hikâyeleri, efsane ve destan gibi anlatmaya dayalı türler yeniden ele alınarak çocuk edebiyatı yazını içerisindeki yerlerini almışlardır. Çağdaş çocuk edebiyatı yazarları hemen her türü yeniden yorumlarken edebi tarzda ninniler, ninni tarzı şiirler yazılmıştır. Çocuk edebiyatı ürünleri çocukların dil ve düşünce gelişimine katkı sağlar ve onları gelecek hayat hazırlar. Bu türler içerisinde ninnilerin kendine özgü özel bir yeri vardır. Çünkü hemen her dilde ve kültürde bebeklik çağında çocukları uyutmak için ya anonim ninniler ya da sonradan yazılmış edebi ninniler söylenir. Süt çağındaki çocukların dinledikleri ninniler, ana dili öğretiminin ve dinleme becerisinin kazanılmasının ilk adımını oluşturmaktadır. Modern dönemlerde çocukların ana dili ediniminde sözlü kültür ürünlerinin yerini dijital araç gereçlerin alması hem kültür aktarımı hem de çocukların bilişsel gelişimi açısından sakıncalar taşımaktadır. Bu açıdan yeni nesillere kültür kodlarını aktarmak ve çocukların dil ve düşünce gelişimlerini desteklemek açısından sözlü kültür ürünlerimizden olan ninnilerin yaşatılması önem taşımaktadır. Bu çalışmada milli bilinç kazandırma aracı olarak önemi üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda Kosova Türklerinin Prizren ve Gilan şehirlerinde söylene ninnilerin dil ve anlatım özellikleri incelenecektir.
With the emergence of children's literature as a literary genre, narrative-based genres such as fairy tales, mani, lullabies, folk tales, legends and epics in folk literature have taken their place in children's literature by reconsidering them. While contemporary children's literature writers reinterpreted almost every genre, lullabies and lullaby-style poems were written in the literary style. Children's literature products contribute to the development of children's language and ideas and prepare them for the future life. Within these species, lullabies have a special place of their own. Because in almost every language and culture, either anonymous lullabies or later literary lullabies are sung to put children to sleep in infancy. Lullabies listened to by children of dairy age constitute the first step in teaching the mother tongue and acquiring listening skills. In modern times, the replacement of oral culture products with digital tools in children's mother tongue acquisition has drawbacks both in terms of culture transfer and cognitive development of children. In this respect, it is important to keep alive lullabies, which are one of our oral culture products, in order to transfer cultural codes to new generations and to support children's language and thought development. In this study, the importance of lullabies as a means of raising national consciousness will be emphasized. In this context, the language and narrative characteristics of the lullabies sung by the Kosovo Turks in the cities of Prizren and Gilan will be emphasized.