Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi (Tobıder), cilt.8, sa.4, ss.324-342, 2024 (Hakemli Dergi)
Türk mûsikîsi tarihsel bağlamda kadim bir geçmişe sahip makamsal karakterde olan
ve makamların yapısal özellikleri itibariyle de kendine has bir müzik türü olmuştur.
Makam, hususi perdelerin ve aralıkların olduğu ezgisel dizilerin kendine has bir
seyir içinde oluşturulmasıdır. Peşrev ise kelime olarak “önde giden” anlamını taşıyan
yapısal olarak ise 4 hane ve 1 mülazime bölümlerinden oluşan eserler olup makamın
yapısı, çeşnileri ve geçkileri hakkında bilgi veren saz eserleridir. Makamlar tarih
boyunca çeşitli bestekârlar ve kuramcılar tarafından terkib edilerek müzik
kültürümüze dahil edilmiştir. Bestekâr, ud virtüözü ve ses sanatçısı olan Cinuçen
Tanrıkorur geleneksel klasik müziğimizin son dönemlerde yaşamış önemli
şahsiyetlerinden biri olarak görülmektedir. 1938-2000 yılları arasında yaşayan son
dönem bestekârlarından biri de Cinuçen Tanrıkorur’dur. Bestekâr Tanrıkorur’un
terkîb etmiş olduğu 3 makam vardır. Bunlar; Şedd-i Sabâ, Gülbûse ve Zâvilaşiran
makamları olup birleşik makam özelliğindedir. Bu çalışmada Tanrıkorur tarafından
terkib edilen makamların yapısal özellikleri hakkında bestekârın kendi
tanımlamalarına yer verilmiş ve Tanrıkorur’un oluşturduğu 3 makamın peşrevleri
müzikal anlamda tahlil edilerek makamın özellikleri hakkında bilgi elde edilmeye
çalışılmıştır. Çalışma tarama yönteminin kullanıldığı nitel bir çalışmadır.
Tanrıkorur’un eserlerde kullanmış olduğu çeşni ve geçkiler bestecinin kendi
makam tarifine uygun olarak peşrevlerde işlediği ve ayrıca bestekârın klasik
uslûbunu bestelerinde hissettirerek özgün eserler ortaya koyduğu görülmüştür.