Akademik Veri Yönetim Sistemi
Van'da Katliam, Yıkım ve İşgal, Van, Türkiye, 26 - 27 Nisan 2022, ss.15-16
Geçmişi tarih kılarken ilk elden kaynakların mevcudiyeti önemlidir.
Dönem müşahitlerinin kaleme aldıkları hatıratlar bahse konu kaynakların başında
gelmektedir. XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar çok nadir olan hatıratların
belirtilen dönemle birlikte tedricen arttığı bilinmektedir. Bunun nedenlerinden
biri, dönem siyasi hayatının sıkıntılarına karşı çözüm arayışındaki memur ve
münevverlerin tarihe not düşme isteklerinden ileri geldiği gibi özellikle belli
bir kısmının tercihlerini ve eylemlerini tarih huzurunda savunma kaygısından kaynaklanmıştır.
Son dönem Osmanlı dünyasının en önemli sorunlarından biri Ermeni
meselesidir. Devletin yıkılışına kadar gündemin manşetlerini teşkil eden bu
meselenin asker, sivil kanadında yüzlerce memuru veya müşahidi olmuştur. Bu kişiler,
hadiselerin birer tarafı olarak eylemlerini ve izlenimlerini kayıt altına
almışlar veya pasif görevlerinde kamuoyunu gerçeklerden haberdar etmek
maksadıyla dönem neşriyatlarında peyderpey yayınlamışlardır. Ancak olay anının
sıcaklığına istinat eden gözlemlerin hissiyattan bağımsız olamaması, sonradan
kaleme alınanların ise aklanma ve kahraman yaratma kaygısıyla kamuoyunu
sunulmasından neşet eden zafiyetler bu literatürün ihtiyatla kullanılmasını araştırmacılara
ihtar etmektedir.
Bu tebliğde mezkûr sıkıntılar, tarih disiplininin yöntem ve metot
süzgecinden geçirilerek kristalize edilecek, dönem memur ve müşahitlerinin Ermeni
meselesine ilişkin görüşleri değerlendirilip sürecin sıhhat ve sıkıntılarına
açıklama yapılmaya çalışılacaktır.