Van Bölge Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Mühürleri


Creative Commons License

Kulaz M., Çabaz M.

Diğer, ss.1-155, 2017

  • Yayın Türü: Diğer Yayınlar / Diğer
  • Basım Tarihi: 2017
  • Sayfa Sayıları: ss.1-155
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada Van Bölge Müzesi’nde bulunan Osmanlı Dönemine ait 39 mühür katalog bölümünde detaylı olarak; form, ait oldukları dönem, kullanılan malzeme, kullanım alanları, süsleme teknikleri, yazı türü, ait oldukları yöre ve mühür yapımında kullanılan teknikler açısından incelenmiş ve tanımları yapılmıştır. Satın alma, kazı çalışmaları ve hibe yoluyla müzeye kazandırılan mühürler; resmi (makam ve kurum), şahıs (zât) ve tılsım mühürleri olarak kullanım amacına göre gruplandırılmıştır. Eserlerin damga mühür, yüzük mühür ve tılsım mühür olarak değerlendirilmiş, bunların içinde yer alan tılsım mühürler hem madalyon tarzda hem de yüzük mühür üzerinde karşımıza çıkmıştır. Gümüş, bronz, pirinç, bakır, tunç ve akik gibi madenler ve kıymetli taşlar üzerine kazınan mühürler sülüs, ta’lik, rika ve mahalli yazı gibi farklı hatlardaki yazılarla süslenmiştir. Ait olduğu yörelerin tamamı tespit edilemekle birlikte Van, Lüleburgaz, Ordu, Tatvan isimlerinin geçtiği eserlerden birkaçından yola çıkarak hangi yöreye ait olduğu anlaşılan mühürlerde bulunmaktadır. Mühürlerin birçoğunun dönemi tespit edilmiştir ve 19. İle 20. Yüzyıllara ait oldukları belirlenmiştir. Ayrıca büyük bir çoğunluğunun ise yüzük ve tılsım mühür olması nedeniyle üzerinde tarih bulunmamaktadır. Bundan dolayı ait olduğu dönemler bulunamamıştır. Müzede yer alan mühürlerin tamamında döküm ve kazıma tekniği yer almıştır ve bazı eserlerde de ajur tekniğine rastlanılmıştır. Mühür formları başta dairesel olmak üzere; elips, prizmatik üçgen ve kare şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Van Bölge Müzesi’nde bulunan Osmanlı Dönemine ait damga mühürler üzerinde yaptığımız bu çalışmada mühür baskılarında betimlenen konuların genellikle hayvanlar, kıvrık dal motifleri, ışınsal çizgiler çentikler, palmet, rumi, imame, damla, penç, balık, kazayağı, bitkisel, rozet, Mühr-ü Süleyman motifleri karşımıza çıkmaktadır. Palmet, rumi ve imame motifleri genellikle tutamak kısmında karşımıza kullanılmıştır. Bu süslemeler Osmanlı Devleti mimarisinde önemli bir yere sahip olan eserlerde de kullanılmıştır. Mühürlerde yer alan figürlerin benzerlerine Kayseri Etnografya Müzesi, Giresun Müzesi, Fatma Egemen ENGİN’in ve M. Zeki KUŞOĞLU’nun kitaplarında rastlanılmıştır. VI Tısım Mühürlerde, Mühr-ü Süleyman motifi kullanılmış ve içerisine ebced hesabına göre harfler yerleştirilmiştir. Tılsımlarda tarih ve mührün hangi yöreye ait olduğu belirtilmemiş olup, Allaha edilen dualar, Allah lafızları, peygamber efendimiz ve Dört halife, Ehli sünnet kaidesine tabi önemli isimler, Ayetel Kürsi, 7 (yedi) uyurların isimleri hakkedilmiştir. Çalışmamızın son bölümünde ise incelenmiş olan eserlerle ilgili çizimler ve resimlerden meydana gelen levhalar kısmı oluşturulmuştur. 

In this study, 39 seals catalog section belonging to the Ottoman Period in Van Museum, detailed; the form, the period they belonged, the materials used, the areas of use, ornamental techniques, type of writing, the locality they belong to, and the techniques used in making the seal. Purchases, excavations and seals brought to the museum by grant; as official (authority and institution), person (zât) and amulet seal. The stamp seals, ring seals and amulet seals were evaluated as works, and the talisman seals contained in them were confronted on both the medallion style and the ring seal. The stamps engraved on mines and precious stones such as silver, bronze, brass, copper, bronze and agate are adorned with letters in different lines such as sülüs, ta'lik, rika and local writing. Although all of the regions it belongs to are identified, there are also stamps that indicate which locality belongs to Van, Lüleburgaz, Ordu and Tatvan. A number of seals have been identified and belong to the 19th and 20th centuries. There is also no history on the fact that a large majority of these are rings and charms seal. Therefore, periods were not found. Casting and scraping techniques were found in all of the seals in the museum, and some artifacts were found in openwork technique. Seal forms are primarily circular; ellipse, prismatic triangle and square shape. In this work we have made on stamp seals belonging to the Ottoman Period located in the Van Region Museum, the subjects depicted in the seal prints are generally animals, curved branch motifs, radiographic lines, notches, palmette, rumi, imame, drops, claws, fish, crowbar, ü Süleyman motifs come out in antagonism. Palmet, rumi and imame motifs are often used in anticipation. These ornaments have also been used in works that have an important place in Ottoman State architecture. Similar figures are found in the books of Kayseri Ethnography Museum, Giresun Museum, Fatma Egemen ENGİN and M. Zeki KUŞOĞLU. In Seal, Seal-Suleyman motif is used and letters are placed according to the account of ebced. The names of the names of the seven (seven) sleepers were attested in the talisman, the names of the locals belonging to the date and the name of the seal, and the names of the prayers, the prayers of Allah, the Prophets and the Four Caliphs, the VIII important names subject to the People of Sunnah, Ayetel Kürsi. In the last part of our work, the plates were drawn from drawings and drawings related to the studied works.