Akademik Veri Yönetim Sistemi
ARTEOLOJİ, cilt.2, sa.2, ss.155-179, 2023 (Hakemli Dergi)
Urartu, milattan önce yaklaşık olarak 850-600 yılları arasında hüküm sürmüş Eski
Yakındoğu krallıklarından biridir. Urartu dili ile oluşturulmuş çivi yazılı belgeler, başta Urartu
başkenti Tuşpa olmak üzere krallığın yayılım alanlarında bulunmaktadır. On dokuzuncu
yüzyılın başından itibaren bu yazıtları okuma çabaları devam etmektedir. Özellikle yurtdışından
gelen araştırmacılar tarafından ve çoğu zaman bu araştırmacıların kendi ana dilleriyle
ilişkilendirilerek yazıtların çözümlenmesine çalışılmıştır. Bu çabalar, Almanca, Rusça,
İtalyanca dillerindeki matbu bütünceler (korpuslar) ve en son İngilizce oluşturulmuş dijital bir
korpus çalışması ile ortaya çıkmışlardır. Urartu dilinin anlaşılması konusunda önemli bilgiler
içermelerine rağmen bu çabaların toplumsal ve dilbilimsel bakış açısından uzaklığı söz
konusudur. Araştırmacıların özellikle bölgesel etkileşim dilleri ve miras sözvarlıkları
konusunda bilgisel eksiklikleri olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca yazıtlarda, bağdaşıklık ve
tutarlılık ilişkilerinin belirgin olmadığı, anlam bulanıklığının hâkim olduğu okumalar
bulunmaktadır. Yazıtların uzlaşımsal anlamının ve dilbilimsel tutarlılığının ihtiyaç duyduğu
çözümlemeler gerçekleştirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Urartucanın
anlaşılmasında etkin olabilecek temel ve yardımcı değişkenlerin (parametrelerin)
belirlenmesine çalışıldı.
During the period of roughly 850 to 600 BC, the ancient Near Eastern kingdom of
Urartu ruled. The expansion territories of the kingdom, particularly in the Urartian capital
Tuspa, are home to cuneiform texts written in that civilization's language. Since the start of the
nineteenth century, efforts have been made to decipher these inscriptions. Researchers from
different countries have worked particularly hard to analyze the inscriptions, frequently
collaborating with them in their own languages. As a result of these efforts, printed corpora in
German, Russian, Italian, and most recently, an English-language digital corpus work, have all
been produced Although they contain important information about the understanding of the
Urartian language, these efforts are far from a social and linguistic point of view. It is
understood that researchers have a lack of knowledge about regional contact languages and
heritage vocabularies. In addition, there are readings in the inscriptions, where coherence and cohesion relations are not clear and ambiguity is dominant. It is understood that the analyzes
required by the conventional meaning and linguistic consistency of the inscriptions should be
carried out. In this context, it was tried to determine the basic and auxiliary parameters that
could be effective in understanding Urartian