Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL ACADEMIC STUDIES CONFERENCE, Elazığ, Türkiye, 15 - 17 Mart 2021, ss.213
Ftalosiyaninler 18-ԥ elektronu ile yüksek konjugasyon özelliğine sahip olan 16 üyeli
(8 karbon, 8 azot) oldukça sağlam, makrosiklik yapılı renkli bileşiklerdir. Makrosiklik
yapının koordinasyon boşluğunda farklı metallerin bulunması ve yapıya farklı
fonksiyonel grupların bağlanmasıyla ftalosiyanin moleküllerine çeşitli özellikler
kazandırmak mümkündür. Bu özellikleri sayesinde günümüzde çok çeşitli kullanım
alanlarının yanı sıra özellikle sentetik tekstil boyalarının eldesinde oldukça geniş bir
kullanım alanına sahiptir. Dünyada 80.000 ton üretilen ftalosiyaninlerin değeri bir milyar
dolar civarındadır. Ftalosiyaninlerin bu üretiminin %95’ini renklendiriciler (boyarmadde)
oluşturmaktadır. Boyarmadde sınıfında en çok bilinen çeşidi Manastır mavisi bakır
ftalosiyanler ve türevleridir. Bakır merkez atomlu ftalosiyaninler uzun yıllar tekstil
endüstrisinde kullanılmışlardır. Son dönemlerde farklı metal merkezli veya metalsiz
ftalosiyanin türevlerinin de tekstil materyallerinin renklendirilmesi üzerinde çalışmalar
devam etmektedir. Poliester tekstil malzemelerinin boyanması için kullanılan
yöntemlerden biri HT (High Temperature) boyama yöntemidir. HT boyama yöntemi 130
oC civarında yapılmaktadır. Boyarmaddenin lif içine yerleşeceği alanların
açılmasından dolayı gayet düzgün boyamalar elde edilir. HT yönteminde lif
moleküllerinin termal hareketi sayesinde büyük moleküllü boyar maddeler daha iyi
çekilebildiği için yüksek haslık derecelerine sahip boyamalar yapılabilmektedir. Bu
çalışmada Tetrakis ((1-((2-(bis(2-hidroksipropil)amino)etil)(2-hidroksipropil
amino)propan-2-il)oksi) türevli Bakır, Kobalt ve Çinko metalleri bulunduran ftalosiyanin
kompleskleri ile HT boyama yöntemi kullanılarak poliester kumaş üç farklı
konsantrasyonda (0.01, 0.02 ve 0.05 % owf) boyanmıştır. Ayrıca boyama özellikleri
(K/S, L, a*, b*değerleri), renk haslık değerleri (ışık, yıkama, süblimleşme) incelenmiştir.