Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Modernleşme Hareketi Olarak Siirt Halkevleri ve Halkodaları (1934-1951) (Siirt Community Centers and Community Rooms As a Movement of Modernization in Republic Period (1934-1951) )


Creative Commons License

Kardaş A.

TURKISH STUDIES, cilt.9, sa.7, ss.411-444, 2014 (SSCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 9 Sayı: 7
  • Basım Tarihi: 2014
  • Dergi Adı: TURKISH STUDIES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Social Sciences Citation Index (SSCI), Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.411-444
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖZET
Halkevleri, Cumhuriyet ideolojisinin yerleşmesi, gerçekleştirilen inkılâpların toplumun geniş kesimlerince kabul görmesinde ve ülkenin sosyo-kültürel alanlarda istenilen seviyelere ulaştırılmasında önemli rol oynayan kurumlardı. Halkevlerinin açılmasında Cumhuriyet ideolojisi ve 1930’lu yıllardaki siyasi, ekonomik, kültürel ve toplumsal gelişmeler etkili olmuştu. Bu gelişmelerle birlikte Avrupa’nın bazı ülkelerindeki halk eğitimi uygulamalarından da etkilenmek suretiyle 19 Şubat 1932’de 14 merkezde halkevleri açılmış ve bütün ülkede hızlı bir örgütlenmeye başlamıştır.
Bu çerçevede Siirt merkez ve kazalarında halkevleri açılmış ve daha sonra çalışmalarını geniş halk kesimlerine ulaştırma ve halkla bütünleşmeyi sağlamak amacıyla Beşiri, Şirvan, Eruh, Kurtalan (Garzan), Pervari, Baykan, Sason, Kozluk, Tillo gibi kaza ve köylerde de halkodaları açılmıştır. Bu kurumlar Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan inkılâpları vilâyetin her tarafına yayma ve halkın bunları benimsemesine yönelik çalışmalar yapmıştır.
Siirt Halkevi devam etmekte olan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle bazı çalışmalarını buna göre planlamış ve muhtemel düşman saldırılarına karşı halkın korunmasına yönelik konferanslar düzenlemiştir. Halkevi kurulduğu çevrede yaşayan halkın geçim kaynağı olan tarım, arıcılık ve hayvancılık ile ilgili kurslar açmış ve konferanslar verdirmiştir. Ayrıca halkın sağlıklı yaşam sürdürebilmesi için hastalıklardan korunma yollarını ve trahom hastalığı ile mücadeleyi anlatan konferanslar düzenlemiştir.
Siirt halkevleri ve halkodaları aynı zamanda Siirt’in tarihi ve kültürel mirasına sahip çıkmış ve bunların korunması doğrultusunda önemli faaliyetlerde bulunmuştu. Bu kurumlar Siirt ve çevresinde dil, tarih ve folklor alanlarındaki çalışmalarıyla bölgede “milli birliğin” sağlanmasında önemli rol oynamışlardı.
Ancak Halkevleri çok partili döneme geçildikten sonra Cumhuriyet Halk Partisi ile olan bağlantılarından dolayı muhalefetin eleştirilerine hedef olmuştur. Bu nedenle Halkevleri, Demokrat Parti’nin iktidara gelmesinden sonra kapatılmıştır.Anahtar Kelimeler: Cumhuriyet Dönemi, Modernleşme, Siirt Halkevleri, Halkodaları, Kültür.

ABSTRACT
The community centers were institutions which play an important role in the establishment of the Republican ideology, the reforms realized in acceptance by sections of the society at large and delivering the desired level in the country’s socio-cultural areas. In the establishment of Community Centers, the Republican ideology, and in the 1930s the political, economic, cultural and social development has been effective. With these developments, because of affected by public education practices in several European countries, in 19 February 1932 at 14 centers, community centers were opened and a rapid organization were realized in all over the country.
In this context, the center of Siirt and its townships, community centers opened and then in order to reach their works to wider public sectors and ensure public integration, community rooms were opened in townships and villages such as Bashir, Shirvan, Eruh, Kurtalan (Garzan), Pervari, Baykan, Sason, Kozluk, Tillo. These institutions have made efforts to spread the revolution made during the period of the Republic to all parts of the provinces and the public to adopt them.
Because of the ongoing Second World War Siirt Community Center, has planned its studies according to the conditions of the war and organized conferences for the protection of the public against possible enemy attack. Community Center established courses and gave conferences related to farming, beekeeping and animal husbandry to the people who conduct these activities as a source of livelihood in the region. In addition, have organized conferences about the struggle with the disease to maintain healthy ways of life and preventing trachoma.
At the same time, Siirt Community centers and community rooms protected cultural and historical heritage of Siirt and made important activities in accordance with their protection. These institutions had played an important role in providing “national unity” in the region by the studies on language, history and folklore all around Siirt.
But the Community Centers have faced oppositions through its ties with Republican People’s Party in the multi-party period. For this reason, the Community Centers were closed after the Democratic Party came to power.
Key Words: Republic Period, Modernization, Siirt Community Centers and Rooms, Culture.