GÜNAH VERGİLERİ BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DE SİGARA ÜZERİNDEKİ VERGİ ARTIŞLARININ SİGARA TÜKETİMİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ


Karakaş İ. E.

Mali Çözüm, cilt.35, sa.189, ss.855-910, 2025 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 35 Sayı: 189
  • Basım Tarihi: 2025
  • Dergi Adı: Mali Çözüm
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.855-910
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) “tütün salgını” olarak nitelendirdiği, tütün ürünlerinin kullanımı sonucunda kalp damar, akciğer hastalıkları ve kanser başta olmak üzere yaşanan sağlık sorunları nedeniyle küresel ölçek- te milyonlarca insan tütün kullanımına bağlı hastalıklar yüzünden hayatını kaybetmektedir. Araştırmalar tütün üzerindeki vergilerde yapılacak artış- ların sigara kullanımını düşürdüğünü göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü de bu kapsamda yayınlamış olduğu Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi ile MPOWER girişimini başlatmış ve ülkelerin bu girişim kapsamında atması ge- reken adımları belirlemiştir. Bu adımların sonuncusu ve belki de en önemlisi vergi artış politikasıdır. Türkiye’de MPOWER ile belirlenmiş olan kriterlerin tamamını yerine getirmiş sayılı ülkeler arasında yer almakla birlikte sigara ile mücadelede ilk başlarda elde ettiği ivmeyi sonraki yıllarda kaybetmiştir. Ça- lışmada hem dünya ölçeğinde hem de Türkiye’de sigara kullanım oranları ile vergi oran ve tutarları birlikte değerlendirilmiş ve gelecekte atılması gereken adımlar aktarılmıştır.
The World Health Organization (WHO) describes the use of tobacco pro- ducts as a “tobacco epidemic,” which leads to millions of deaths worldwide due to health issues such as cardiovascular and respiratory diseases, as well as cancer. Research shows that increasing taxes on tobacco significantly reduces cigarette consumption. In this context, the WHO introduced the Framework Convention on Tobacco Control and launched the MPOWER initiative, out- lining the steps countries should take under this framework. The final, and arguably the most critical, step is the implementation of tax increase poli- cies. Turkey is among the few countries that have fully met the criteria set by MPOWER. However, the initial momentum achieved in the fight against tobacco has been lost in subsequent years. This study evaluates cigarette con- sumption rates, tax rates, and amounts both globally and in Turkey, while also proposing future steps to strengthen tobacco control efforts.