KAHRAMANMARAŞ KOŞULLARINDA A SINIFI BUHARLAŞMA KABI KULLANILARAK REFERANS EVAPOTRANSPİRASYONUN TAHMİN EDİLMESİ

Creative Commons License

Usta S., Gençoğlan C., Gençoğlan S.

5. ULUSLARARASI PALANDÖKEN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR KONGRESİ, Erzurum, Türkiye, 18 - 19 Mart 2023, cilt.1, sa.1, ss.799-800

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Erzurum
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.799-800
  • Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hidroloji bilimi kapsamında yapılan birçok çalışmada temel veri olarak kullanılan referans evapotranspirasyon (ETo), mikrometeorolojik yöntemler kullanılarak tahmin edilebilmektedir. Ancak, bu yöntemlerin hava sıcaklığı (T), oransal nem (RH), solar radyasyon (Rs) ve rüzgâr hızı (U2) gibi çok sayıda parametreye ihtiyaç duyması kullanılabilirliklerini kısıtlamaktadır. A sınıfı buharlaşma kabı yönteminde ise su yüzeyinden gerçekleşen buharlaşma miktarı (Epan) kap katsayısı (Kp) ile düzeltilerek, ETo bir parametreye bağlı olarak tahmin edilebilmektedir . Ancak, bu yöntemde güvenilir Kp katsayılarına ihtiyaç duyulmaktadır. Kahramanmaraş koşullarında 2019, 2020 ve 2021 Temmuz – Ekim dönemlerinde yürütülen bu çalışmada, yöre koşulları ile uyumlu Kp katsayılarının belirlenmesi ve kullanılabilirlik düzeylerinin test edilmesi amaçlanmıştır. Üç yıllık süre boyunca ölçülen günlük ortalama ETo değerleri günlük toplam Epan miktarlarına bölünerek Kp katsayıları belirlenmiştir. ETo değerleri FAO-56 Penman Monteith eşitliği ile tahmin edilmiştir. Bu eşitliğin giriş değişkenlerinin (T, RH, Rs, U2) ölçülmesinde Programlanabilir Lojik Kontrolör ile yönetilen sensörler kullanılmıştır. Epan miktarları ise su seviyesine duyarlı bir ultrasonik sensörle ölçülmüştür. Birinci yıl 1.63 – 8.81 mm gün-1, ikinci yıl 2.20 – 8.93 mm gün-1 ve üçüncü yıl 1.77 – 9.60 mm gün-1 aralığında değişen ETo değerleri elde edilmiştir. Epan miktarları ise sırasıyla 2.00 – 18.00 mm gün-1, 3.00 – 16.00 mm gün-1 ve 3.00 – 15.00 mm gün-1 aralığında değerler almıştır. Üç yıllık süre boyunca 0.28 – 1.18 aralığında değişen günlük Kp katsayıları elde edilmiştir. Bu katsayıların aylık ortalamaları ise Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim için sırasıyla 0.65, 0.62, 0.61 ve 0.58 olarak belirlenmiştir. Aylık ortalama katsayılar kullanılarak üç yıl için sırasıyla 1.16 – 11.70 mm gün-1, 2.20 – 10.40 mm gün-1 ve 1.77 – 9.75 mm gün-1 aralığında değişen ETo değerleri elde edilmiştir. Bu katsayılar ile doğruluk oranı %87.92 düzeyine ulaşan günlük ortalama ETo değerleri tahmin edilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Reference evapotranspiration (ETo), which is used as the basic data in many studies within the scope of hydrology, can be estimated using micrometeorological methods. However, the fact that these methods be needed many parameters such as air temperature (T), relative humidity (RH), solar radiation (Rs) and wind velocity (U2) limits their usability. In the class-A pan evaporimeter method, ETo can be estimated based on only one parameter by multiplying the amount of evaporation (Epan) from the water surface by the pan coefficient (Kp) . However, this method be needed reliable Kp coefficients. In this study, which was carried out in Kahramanmaraş conditions in the July – October periods of 2019, 2020 and 2021, it was aimed to determine the Kp coefficients accordance with the local conditions and to test the usability levels. The Kp coefficients were determined by dividing daily average ETo values by daily total Epan values, measured during the three-year period. The ETo values were estimated using the FAO-56 Penman Monteith equation. The input variables (T, RH, Rs, U2) of this equation were measured with sensors managed by Programmable Logic Controller. The Epan values were measured with an ultrasonic sensor sensitive to the water level. The ETo values, which varied between the range of 1.63 – 8.81 mm day-1 in the first year, 2.20 – 8.93 mm day-1 in the second year and 1.77 – 9.60 mm day-1 in the third year were obtained. The Epan values were varied between the range of 2.00 – 18.00 mm day-1, 3.00 – 16.00 mm day-1 and 3.00 – 15.00 mm day-1, respectively. The daily average Kp coefficients, which varied between the range of 0.28 – 1.18 were obtained during the three-year period. The monthly averages of these coefficients were determined as 0.65, 0.62, 0.61 and 0.58 for July, August, September and October, respectively. The daily ETo values varied between the range of 1.16 – 11.70 mm day-1, 2.20 – 10.40 mm day-1 and 1.77 – 9.75 mm day-1, respectively, were obtained for three years by using monthly average Kp coefficients. It has been concluded that using these coefficients, daily average ETo values reached accuracy rate of 87.92% can be estimated.