Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. INTERNATIONAL ŞİRVANŞAHLAR SCIENTIFIC RESEARCHES AND INNOVATION CONGRESS, Baku, Azerbaycan, 22 - 23 Kasım 2025, cilt.1, sa.1, ss.400-408, (Tam Metin Bildiri)
Bitki su tüketimi (evapotranspirasyon) ve sulama suyu ihtiyacını belirleyen en önemli meteorolojik
parametreler: sıcaklık, nem oranı, solar radyasyon, rüzgâr hızı ve güneşlenme süresidir. Bununla birlikte,
evapotranspirasyon üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olamayan yağış, sulama suyu ihtiyacını belirleyen en
temel meteorolojik parametredir. İklime bağlı olarak değişkenlik gösteren bu parametreler kullanılarak çeşitli
ölçeklerde su bilançosu çalışmaları yapılabilmektedir. Su bilançosu, bir ekosisteme belirli bir süre içerisinde
yağışla giren su ile çıkan ve depolanan su miktarlarının toplamı arasındaki denge durumu olarak
tanımlanmaktadır. Su bilançosu çalışmaları ile bitki – toprak sistemine yağışla giren su miktarına bağlı olarak
evapotranspirasyon, yüzey akış ve derine sızma yolları ile sistemden çıkan su miktarları ve bununla birlikte
toprakta depolanan su, su fazlası ve su eksiği miktarları belirlenebilmektedir. Bu çalışmada, Thornthwaite iklim
sınıflandırma yöntemine göre Trabzon ili iklim sınıfının ve su bilançosunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Uzun
yıllar (1927–2024) aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verileri kullanılarak hazırlanan su bilançosuna
göre; yağış, potansiyel evapotranspirasyon ve gerçek evapotranspirasyonun yıllık toplam değerleri sırasıyla
829.10 mm, 780.11 mm ve 515.52 mm olarak hesaplanmıştır. Trabzon ilinin iklim sınıfı yağış etkinlik
indeksine göre yarı nemli (C2), sıcaklık etkinlik indeksine göre ise 2.Derece mezotermal (B’2) olarak
belirlenmiştir. Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Kasım ve Aralık aylarında toplam 288.43 mm su fazlası oluşurken
Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında toplam 264.59 mm su eksiği olduğu görülmüştür. Su fazlasının
olduğu aylarda 201.03 mm su yüzey akış ile kayıba uğramıştır. Yıllık potansiyel evapotranspirasyonun
%50’sinin Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştiği tespit edilmiştir. Su bilançosu verilerinin, il
genelindeki mevcut su kaynaklarının doğru yönetimi ve geleceğe dönük kullanımlarının önceliklendirilmesi
amacıyla yürütülen çalışmalarda faydalı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Evapotranspirasyon, iklim, sıcaklık, su bilançosu, Thornthwaite, yağış
The most important meteorological parameters determining crop water consumption
(evapotranspiration) and irrigation water requirements are temperature, humidity, solar radiation, wind velocity,
and sunshine duration. Furthermore, precipitation, which does not directly affect evapotranspiration, is the most
fundamental meteorological parameter determining irrigation water requirements. These parameters, which vary
depending on climate, can be used to perform water budget studies. The water budget is defined as the balance
between the total amount of water entering an ecosystem through precipitation and the total amount of water
leaved and stored in a certain period of time. Through water budget studies, depending on the amount of water
entering the crop–soil system via precipitation, it is possible to determine the amounts of water leaving the
system through evapotranspiration, surface runoff, and deep percolation, as well as the amounts of water stored
in the soil, water surplus, and water deficits. In this study, the aim was to determine the climate class and water
budget of Trabzon Province according to the Thornthwaite method. According to the water budget prepared
using long-term (1927–2024) monthly average temperature and monthly total precipitation data, the annual total
values of precipitation, potential evapotranspiration, and actual evapotranspiration were calculated as 829.10
mm, 780.11 mm, and 515.52 mm, respectively. The climate class of Trabzon was determined as semi-humid
(C2) according to the precipitation efficiency index and as 2nd-degree mesothermal (B’2) according to the
temperature efficiency index. A total water surplus of 288.43 mm was observed in January, February, March,
April, November, and December, while a total water deficit of 264.59 mm was recorded in June, July, August,
and September. During months with a water surplus, 201.03 mm of water was lost through surface runoff. It has
been determined that 50% of the annual potential evapotranspiration occurs in June, July and August. It is
believed that the water budget data will be useful in studies conducted for the proper management of existing
water resources across the province and for prioritizing their future use.
Keywords: Evapotranspiration, climate, temperature, water budget, Thornthwaite, precipitation