Akademik Veri Yönetim Sistemi
1. ULUSLARARASI DİLBİLİM VE KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT KONGRESİ, Mardin, Türkiye, 15 - 16 Haziran 2023, cilt.1, sa.1, ss.76-77
Türkiye’nin farklı bölgelerindeki Roman (Çingene) toplumlarının yüzlerce yıl boyunca Kurmanci Kürtçesi ve Türkçe konuşucusu olan baskın toplumların etkisi altında yaşadıkları tarihsel verilere bağlı olarak bilinmektedir. Bu sürecin bir sonucu olarak Roman toplumlarının dil davranışları, dil yetkinlikleri ve sahip oldukları dillerin söz varlıkları konusunda belirgin değişim ve dönüşümlerin gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Sesbirimsel benzeşmelere dair mikrolinguistik oluşumlardan çokdillilik potansiyellerinin ortaya çıkmasına dair makrolinguistik değerdeki birçok görünüm söz konusudur. Bu çalışmada, Roman lehçelerindeki -toplumdilbilimsel oluşumların da kaynaklık ettiği- sözdizimsel biçimlenmeler ele alınmaktadır. Kurmanci etkisindeki Roman lehçesi Domaniye dair veriler, Doğu Anadolu’nun Van ve Ağrı-Doğubayazıt bölgelerinde yaşayan Dom konuşuculardan elde edilmiştir. Alanyazında kaydı oluşturulan, Türkçe etkisindeki Roman lehçelerine dair veriler ise Türkçenin baskın olduğu etkileşim bölgelerinde bulunan, farklı etnik ve yerel adlara sahip Roman lehçelerinin sözdizimsel kurulumlarını içermektedir. Çalışma kapsamında, farklı Roman lehçelerine ait söz varlığı ile baskın dillere ait birimlerin oluşturduğu karma sözdizimsel yapılanmalar konusal odak stratejileri ile ele alınmaktadır. Bu bağlamda, baskın diller Kurmanci ve Türkçeden alıcı dil konumundaki Roman lehçelerine aktarılan çeşitli birimlerin ve sözdizimsel örüntülerin olduğu görülmektedir. En çok dikkat çeken görünüm ise aynı sözdizimsel alan içinde hem Kurmanci Kürtçesinin hem de Türkçenin dilbilgisel işleve sahip bağımlı eklerinin bulunmasıdır. Yani sözcenin bir üyesinin bağımlı işlevsel birimi Kürtçe ile etkileşim kaynaklı iken diğer bir üyenin bağımlı işlevsel birimi Türkçe ile etkileşim kaynaklıdır. Bu görünüme sahip kurulumlar, kaynak dilleri ve işlevsel özelliklerinden dolayı kürkleşen sözceler olarak adlandırılmaktadır. Çünkü bu sözceler, tarihsel arka planda Roman lehçelerinin Kürtçe ve Türkçe ile olan etkileşimini ortaya koymanın yanında Roman toplumlarının yaşamsal mücadelelerine destek olan gizli dil kullanımı ihtiyacının da birer stratejik göstergeleridirler.