Uluslararası Dilbilim ve Karşılaştırmalı Edebiyat Kongresi , Mardin, Türkiye, 15 - 16 Mayıs 2025, (Yayınlanmadı)
Sümer Uygarlığının, tümcesel kurulumu sembolik / göstergesel
ilişkiler ile sunabilme yetkinliği, Türkçe ve Kürtçe gibi diller için de
uygulanan Latin Alfabesinin oluşum sürecinin ilk adımıdır. Resimyazı kaynaklı
ideogramlar ve belirteçler ile beslenen hece yazısının üretkenliğine sahip
çiviyazısı, iki bin beş yüz yıl boyunca Eski Yakındoğu toplumlarının temel yazı
sistemi olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda, kaynağı belirli bir nesnenin ilk
sesi ya da ilk hecesi olan ve buna göre “telaffuzu kolay” sözcük oluşumunun
sağlandığı doğal ve üretimsel bir görsel iletişim süreci yaşanmıştır. Göstergesel
resim yazının çivi yazısı ile üretkenliği sağlansa da bilgi aktarımında ekonomi
arayışı, Fenike kaynaklı olan ve Eski Yunanlar tarafından ödünçlenip
geliştirilen harf yazısının ortaya çıkmasını sağladı. Sümerceden Yunanca ve
Latinceye, sembolik-üretimsel ve ekonomik yazımsal değişim ve gelişim
süreçleri, uygulandıkları dillerin özelliklerine ve toplumların
iletişimsel ihtiyaçlarına bağlı olarak gerçekleşmiştir. Farklı düşünce tekniklerinin aktif oldukları bu süreçlerde, anlamları oluşturan işaretlerin adlandırılması da insanoğlunun fiziksel donanımının sunabildiği imkanlara göre “doğal olarak” belirlenmekteydi. Doğal olma kavramı üzerine kurulu doğallık teorisine (naturalness theory) göre dilbilimsel bir olgunun duyusal ve bilişsel olarak az bir çaba ile işlemlenebilmesi, doğal olduğunu göstermektedir. Dilbilimsel olgunun kavranmasının ve sunulmasının güçlüğü ise doğallıktan uzaklaşmak biçiminde değerlendirilebilir. Yazının evrimi içinde gözlemlenen göstergesel algılama, seslerden sözcükler ve tümceler üretme gibi farklı düşünce tekniklerinin günümüz “ses temelli cümle yönetimi” uygulaması içinde bulunması, okuma öğretimine katkılar sunmaktadır. Öte yandan adları ile sesletimleri aynı olmayan ünsüz seslerin öğretimi konusundaki yöntem, doğal dil becerisine ve seslerin doğasına aykırı görünmektedir. Öğrencilerin öğrenme ve okuma aşamalarında telaffuzu zorlaştırılan seslere yoğunlaşmalarının anlamalarını güçleştirdiğini belirten çalışmalar da bulunmaktadır. Sesler ve görsel karşılıkları olan harfler, iletişimsel anlamın oluşması için temel kaynak sağlayıcılardır. Yazının evrimsel gelişim aşamalarının hangi bilişsel süreçlere ve fiziki koşullara göre biçimlendiğinin kavranması, okuma ve yazmanın daha doğal yollarla öğretimi ve edinimi konularında yönlendirici ve destekleyici olacaktır.
The invention of the Latin Alphabet, which is also used for
languages like Turkish and Kurdish, began with the Sumerian Civilization's
ability to demonstrate sentential construction with symbolic/semiotic linkages.
For 2,500 years, the primary writing system of Ancient Near Eastern societies
was cuneiform, which had the productivity of syllabic writing fueled by
ideograms and determinatives deriving from pictograms. A natural and fruitful
visual communication process has been observed in this context, where the
construction of "easy to pronounce" words is based on the initial
sound or syllable of a particular item. According to the naturalness theory,
which is based on the concept of being natural, the fact that a linguistic
phenomenon can be processed with little sensory and cognitive effort shows that
it is natural. The difficulty of comprehending and presenting a linguistic
phenomenon can be evaluated as moving away from naturalness. The existence of
different thinking techniques such as semiotic perception and producing words
and sentences from sounds observed in the evolution of writing in today’s
“sound-based sentence management” application contributes to the teaching of
reading. On the other hand, the method of teaching consonant sounds whose names
and pronunciations are not the same seems to be contrary to natural language
skills and the nature of sounds. There are also studies indicating that
students’ concentration on sounds that are difficult to pronounce during the
learning and reading stages makes it difficult for them to understand. Sounds
and letters, which are their visual counterparts, are the basic resource
providers for the formation of communicative meaning. Understanding the
cognitive processes and physical conditions that shape the evolutionary
development stages of writing will guide and support the teaching and
acquisition of reading and writing in more natural ways.