Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Uluslararası İpek Yolu Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Iğdır, Türkiye, 26 - 27 Eylül 2023, ss.300-301
Hindistan'ı kuzeyden saran Himalaya Dağlarının güneyinde kalan bereketli topraklar en eski
zamanlardan bu yana güçlü imparatorluklara ev sahipliği yapmıştır. Tarih öncesi devirlerin
son zamanlarında kurulan Mourya İmparatorluğu (M.Ö. 322-M.Ö 185), Ortaçağ
Hindistan'ına geçişin tampon imparatorluğu ve aynı zamanda Hindistan'a altın çağını
yaşattığına inanılan Guptalar (M.S.320-M.S.550) ve VI.-XII. yüzyıllar arasında Racastan
Bölgesi'nde hüküm süren Çavhanlar bunlardan bazılarıdır. Bahse konu devletler var oldukları
süre boyunca Kuzey Hindistan'ın neredeyse tamamı üzerinde hâkimiyet tesis etmeyi
başarmışlardır.
Ortaçağ Kuzey Hindistan'ının bir diğer siyasi teşekkülü de çalışmanın konusunu teşkil eden
Gurjara-Pratihara İmparatorluğudur (730-1036). Bu imparatorluğun kurulduğu yıllarda
günümüz Pakistan bölgesine tekabül eden Hindistan toprakları Hülefâ-yı Râşidin döneminde
başlayıp Emevîler (661-750) zamanı ile devam eden İslâm akınları ile çoktan fethedilmişti.
Bu bakımdan Pratiharalar bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkmalarından çok kısa bir süre
sonra İslâm orduları ile mücadele etmek zorunda kalacaklardı. Pratihara İmparatorluğunun
yıkılış süreci de son derece sancılı ve ironik olacaktır. Nitekim başlangıçta İslâm askerlerine
direnen Pratiharalar yıkılış sürecinde kuzeyin başka bir akıncı grubu Gazneliler (961-1187)
ile mücadele etmeye mecbur kalacaktır. Nihayet Gazneli Sultan Mahmud'un gerçekleştirdiği
seferler Pratiharaların sonunu hazırlayan temel etken olacaktır.
Gurjara-Pratihara İmparatorluğu bütün bu olumsuz koşullara rağmen gücünün zirvesinde
olduğu dönemde Kuzey Hindistan'ın bütünü üzerinde bir hâkimiyet kurmayı başarmıştır.
Ancak Ortaçağ Hindistan'ı açısından böylesine kudretli bir imparatorluğun kökeni hakkındaki
sorunsallar bugün hala geçerliliğini korumaktadır. Bu hususta Hint tarihçilerinin ve batılı
Hindologların farklı görüşlere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Pratiharaların ilk olarak
günümüz Madya Pradeş eyaletinin Ujjain şehrinde ortaya çıkmış olup daha sonra kuzeye
giderek Uttar Pradeş'in Kannauc şehrine yerleştikleri bilinmektedir. Bu çalışmada Gurjara-
Pratiharaların kökenlerine dair farklı yorumlar ve ilk yerleşim yerleri ele alınmıştır.