Otizmli Bireylerin Görevi Tamamlama Davranışlarının Artırılmasında Sürekli ve Aralıklı Pekiştirme Kullanmanın Etkililiği


Mengi A., Alpdoğan Y.

Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.7, sa.2, ss.659-677, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), genelikle erken çocukluk döneminde etkilediği bireylerde belirginleşen, bireylerde sınırlı ilgi ve streotip/takıntılı davranışlara yol açan, bireylerin sosyal etkileşim ve iletişim becerilerini sınırlandıran, onların sosyalleşmesini olumsuz etkileyerek onları dış dünyaya karşı yabancılaştıran nöro biyolojik bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır. Otizm, bireylerin birçok yönde problem davranış sergilemesine neden olmaktadır. Otizmli bireylerde problem davranışlarının azaltılması ancak özel eğitim yoluyla mümkündür. Otizmli bireylerin bir görevi yerine getirmeye çalışırken görevi yarıda bırakma, streotip davranışlar sergileme, sosyal etkileşim ve iletişimde sınırlılığa sahip olma gibi problem davranışların sağıltımı ancak özel eğitim yoluyla belli yöntem veya teknikler kullanılarak yapılmaktadır. Bu araştırma, otizmli bir bireyin görevi tamamlama davranışlarının artırılmasında sürekli ve aralıklı pekiştirmeyi birlikte kullanmanın etkisini ortaya koymak amacı ile yapılmıştır. Araştırma, tek denekli araştırma modellerinden ABAB modeli ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi beş yaşında otizmli bir erkek çocuktur. Araştırmada öğrencinin tercih ettiği pekiştireçleri belirlemek için dolaylı ve doğrudan pekiştireç belirleme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada, otizmli bireyin gelişimine ve tercihlerine uygun olacak şekilde düzenlemeler yapıldığında, gerekli pekiştirmeler kullanıldığında bireyin görevi tamamlama davranışlarının arttığı bulgulanmıştır. Bu araştırmada sürekli ve aralıklı pekiştirmenin, örneklemin görevi tamamlama davranışlarında artmasına ve görevi sürdürmede olumlu etkiye yol açtığına ilişkin bir sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada, ileri araştrımalar için bu konunun birden çok örnekleme yönelik yapılması ve uygulamada başka bir öğretim modeli kullanılarak araştırmanın yürütülmesi önerilmektedir.