Akademik Veri Yönetim Sistemi
16. ULUSAL FEN BİLİMLERİ VE MATEMATİK EĞİTİMİ KONGRESİ (UFBMEK-2024), Edirne, Türkiye, 4 - 07 Eylül 2024, ss.1-6
Yapay zeka teknolojisi
özellikle 2022 yılı Kasım ayında chatGPT sohbet robotunun insanların
kullanımına açılmasıyla dikkat çekmeye başlamıştır. Bu teknolojisi kullanan insanlar
sundukları istemlere oldukça makul sonuçlar üretmesi karşısında çok
etkilenmişlerdir. Örneğin, fen eğitimi alanında uygun istemlerin sunulması ile
yürütülen öğrenme sürecinde doğru açıklamalar sunabilmesi ve öğrenciye sunduğu
destekle sürece olan katkısına ilişkin akademik çalışmalar da görülmeye
başlanmıştır. Öğretim ortamları için yeni bir teknoloji olan yapay zeka
teknolojisini tanımak ve bu konuda eğitimcileri bilinçlendirmek önemli bir hal
almıştır. Bu noktadan hareketle, geçerli ve güvenilir bilgi kaynakları olan bilimsel
çalışmalar bize doğru bilgi sunacaktır. Bu çalışmada amaç, yapay zekanın en
yaygın örneği olan chatGPT’ nin eğitsel kullanım alanlarını alanyazından
faydalanarak ortaya koynaktır. Bu kapsamda 2023 yılının Ekim ayında, WoS (Web
of Science) veri tabanında “chatGPT” anahtar terimi ile tarama yapımış, doküman
tipi olarak makale seçilmiştir. Yapılan tarama sonucunda ilgili tarihte chatGPT
ile ilgili yapılan uluslararası saygın bir sınıflama olan SSCI (Social Science
Citation Index) dizininde yer alan tüm makalelere ulaşılmıştır. Yazarlar
tarafından makale başlıkları ve yayınlandığı dergiler incelenmiş, eğitim
bilimleri ve chatGPT nin eğitsel kullanımı ile ilgili olan toplam 51 makaleye
ulaşılmıştır. Yapılan içerik analizi sonucunda chatGPT’ nin eğitsel kullanım
alanları ile ilgili veriler sunan toplam 29 makale ile çalışma
sonuçlandırılmıştır. Yapılan içerik analizi sonucunda (1) ChatGPT’ nin Eğitim
ortamlarına muhtemel olumlu katkıları, (2) ChatGPT’ nin Eğitim ortamlarına
muhtemel olumsuz etkileri, (3) ChatGPT ve Etik, (4)ChatGPT’ nin eğitsel
kullanımının geleceği, şeklinde
dört tema belirlenmiştir.
ChatGPT’ nin Eğitim ortamlarına muhtemel
olumlu katkıları kapsamında,
yüksek öğretimi dönüştürebileceği; akademisyenlere zaman tasarrufu
sağlayabileceği, akademik öz-yeterlilik, akademik öz-saygı ve algılanan stres
boyutlarında olumlu etkiler oluşturabileceği; etkili öğrenme stratejileri
geliştirmek ve yenilikçi öğretim yaklaşımlarını ve eğitim felsefelerini
uyarlamak için yeni yollar önerebileceği; çok miktarda metinsel veriyi analiz
ederek, sosyal etkileşimleri modelleyerek, insan davranışı ve sosyal
dinamiklere ilişkin önemli bilgiler sağlayarak sosyal psikoloji alanına katkı
sunabieceği; öğrencilerin performansını, motivasyonunu ve derse katılımını
artırabileceği; öğretimsel materyaller üretilebileceği; kişiselleştirilmiş
öğrenmeyi kolaylaştırabileceği, geri bildirim sağlayabileceği; sanal bir akıllı
asistan olarak kullanılabileceği; dil öğreniminde yeni alternatifler sunabileceği;
mekanik bir sistem olduğu için hiçbir zaman dil yorgunluğu yaşamayacağı ve uzun
konuşmalar için kullanılabileceği; yabancı bir dil olarak İngilizce kullanan
öğrencilerin yazma hatalarını tespit edebileceği; bilgisayar programlama
eğitiminde kullanılabileceği, böylelikle öğrencilerin bilgi-işlemsel düşünme
becerilerini, programlama özyeterliliklerini ve derse yönelik motivasyonlarını
arttırabileceği; uzaktan eğitim süreçlerine yapay zeka destekli web araçları
ile katkı sunabileceği durumları ifade edilebilir.
ChatGPT’
nin Eğitim ortamlarına muhtemel olumsuz etkileri kapsamında, bilgiyi eleştirel ve
kişisel bir bakış açısıyla anlama, sentezleme ve detaylandırma yeteneğini
engelleyebileceği; öğrenciler arası etkileşim ile elde edilen kazanımların bu
teknolojinin kullanımı ile sınırlı düzeyde kalabileceği; tüm öğrencilerin
öğrenmesi üzerinde etkili olamayabileceği; öğrencilerin yenilikçi
kapasitelerini ve işbirlikçi öğrenme yeterliliklerini olumsuz etkileyebileceği;
yanlış veya yanıltıcı bilgi sağlama potansiyeli, erişimdeki eşitsizlik
sorunları, akademik dürüstlükle ilgili zorluklar, teknolojinin olası kötüye
kullanımı gibi endişeleri barındırdığı; üniversite öğretim elemanlarının
değerlendirme uygulamaları üzerinde (öğrencilerin metinlerine olan güvenlerinin
sarsması gibi) olumsuz etkilerinin olabileceği, durumları ortaya çıkmıştır.
ChatGPT
ve Etik kapsamında, eğitsel
kullanımının etik boyutu açısından henüz bir fikir birliğinin olmadığı ve
paydaşların bu konuda çalışmalar yapılmasının gerekli olduğu; önyargılı
olabileceği veya hatalı içerikler üretebileceği konusunda etik kaygıların
olduğu; okulların ve kurumların intihalin önlenmesine yönelik standartlarını ve
prosedürlerini yapay zeka kullanımı konusunda güncellemelerinin gerektiği; öğretmenlerin yapay zeka tarafından oluşturulan
ödevleri tespit edebilmede dezavantajı olduğu, durumlarından bahsedilebilir.
ChatGPT’
nin eğitsel kullanımının geleceği kapsamında, konuşma yeteneğini
geliştirme, kişiselleştirme, çok modlu tasarım ve güvenirlik konularının
ChatGPT’nin geleceği için umut vaat eden temel alanlar olduğu; zamanla halk
arasında yapay zeka okuryazarlığının artmasına ihtiyaç duyulacağı; akademik
sistemlerin yeni yapay zeka sistemlerine uyarlanmasının gerekliliği; Yapay zeka
sistemlerinin eğitimdeki varlığının bir tehditten ziyade bir gelişim fırsatı
olarak değerlendirilmesinin gerekliliği; yapay zekaya hakim olmanın 21. yüzyıl
için önemli bir beceri olacağı, durumlarından bahsedilebilir.