Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ege 8. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, İzmir, Türkiye, 2 - 04 Haziran 2023, ss.107-115
ÖZET
Mukavele sözleşmesi, “Bir kimsenin ücret karşılığında belli bir zamanda başka bir insanın belirli bir
işini yapması veya onun için bir şey üretmesi üzerine yapılan sözleşmedir.” Buna göre mukavele,
belirlenen zaman içerisinde ücret karşılığında herhangi bir şeyi üretme veya belirlenmiş bir işi görme
üzerine yapılan akde dinilir. Buna göre mukavele akdi biri iş görme, diğeri ise bir şey üretme olmak
üzere iki şekilde kurulmaktadır. Bu sözleşmede iş sahibi ile mukaveleyi yapan kişi arasında iş görme
veya sanat icra etme kontratı yapılmaktadır. Bu noktayı dikkate alan bazı çağdaş İslam hukukçuları
mukavele akdini iş görme şeklinde kurulursa iş sözleşmesi, sanat icra etmeye yönelik yapılırsa isnisnâ‘
sözleşmesi sayarlar. Ancak mukaveleyi inceleyen diğer bir kısım çağdaş İslam hukukçularının
ifadelerinden anladığımız kadarıyla, onların bu akdi inşaat sözleşmesi anlamında kullandıklarını
görmekteyiz. Buna göre mukavelenin inşaat sözleşmesi (construction contract) olduğunu söylemek
mümkündür. Dolayısıyla her ne kadar mukavele her türlü işin yapılması üzerine kurulan sözleşme
anlamında kullanılabiliyorsa da mutlak olarak kullanıldığında sadece inşaat sözleşmesini ifade
etmektedir. Çalışma sırasında mukavele sözleşmesini icâre veya isnisnâ‘ akdi saymak yerine onu
müstakil bir sözleşme gerektiği sonucuna vardık. Ayrıca çalışmada mukavele sözleşmesinin İslam
hukukuna göre hükmünü ele alıp hakkındaki görüşleri gerekçeleriyle birlikte analiz etmeyi hedefledik.
Özellikle fetva kurullarının konu hakkındaki görüşleri analiz ederek günümüz şartlarına uygun olan
görüşü belirlemeyi amaçladık. Bu bağlamda beklenmedik bir durum, yani mazeret meydana geldiğinde
söz konusu sözleşmenin hükmünü ve hakkındaki görüşleri konu edindik.
Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Akit, Mukavele Sözleşmesi, Görüş, Mazeret.