Arketipsel eleştiri kuramı, Carl Gustav Jung tarafından oluşturulan ve bilinçdışından gelen insan davranışlarıyla ilgili bir eleştiri kuramıdır. Jung, arketipsel eleştiri kuramında, insan zihninde varoluştan bu yana kodlanmış davranışlar bulunduğunu ifade eder. Bu davranışları da arketiplerle açıklar. Jung’un arketipsel eleştirisi edebiyatçılar tarafından benimsenir ve eser incelemelerinde kullanılır. Masal, destan, roman, şiir gibi edebi türler arketipsel eleştiri kuramıyla farklı bir bakış açısı ile incelenmektedir. Arketipsel açıdan eser incelemesi Türk edebiyatında da ilgi çeken çalışmalar arasına girer. Bu tür çalışmalarda, yazarın hayatı esere yansımışsa yazar-eser ilişkisi göz önünde bulundurularak, arketipsel eşleştiriye göre inceleme yapılır. Özellikle şair-şiir ilişkisi, şairin hayatının şiire yansıması roman ve hikâye türüne göre daha belirgindir. Bu şairlerden biri de Cemal Süreya’dır. Süreya’nın şiirlerinde öne çıkan temalardan biri kadındır. Kadın, arketipsel olarak değerlendirildiğinde; anne, cinsellik, aşk, Havva ana arketipleriyle öne çıktığı görülür. Cemal Süreya’nın şiirlerindeki kadın arketipi şairin kadına bakışı ile paralellik göstermektedir. Onun şiirlerinde kadını arketipsel açıdan değerlendirmek, şairin şiirlerine farklı bir yorum getircektir.