GAZÂLÎ VE İBN MELÂHİMÎ’NİN İBN SÎNÂ ELEŞTİRİLERİ: TEHÂFÜTÜ’L-FELÂSİFE VE TUHFETÜ’L-MÜTEKELLİMÎN BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME


Yıldız M.

in: İslâm Düşüncesinde Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlâkı III, Tecelli Karasu,Mahsum Aytepe, Editor, İSLÂMÎ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI, İstanbul, pp.189-201, 2021

  • Publication Type: Book Chapter / Chapter Research Book
  • Publication Date: 2021
  • Publisher: İSLÂMÎ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI
  • City: İstanbul
  • Page Numbers: pp.189-201
  • Editors: Tecelli Karasu,Mahsum Aytepe, Editor
  • Van Yüzüncü Yıl University Affiliated: Yes

Abstract

Gazâlî, filozofları bazı konularda eleştirirken İbnü’l-Melâhimî, tüm

konularda eleştirmektedir. Gazâlî fizik, mantık ve riyazet gibi felsefî

konularla ilgilenmenin sakıncalı olmadığını, ama filozofların ilahiyat ile ilgili

iddialarının tutarsız olduğunu ispatlamaya çalışırken İbnü’l-Melâhimî

filozofları ve felsefeyle ilgilenenleri tümüyle eleştirmektedir. O da Gazâlî

gibi filozofların kibirli olduklarını söylemiş ve onların felsefenin tüm

ilimlerden üstün olduğu şeklindeki görüşlerini eleştirmiştir.

İbnü’l-Melâhimî’ye göre Fârâbî ve İbn Sînâ gibi filozoflar önceki

filozofların yollarını takip etmekle İslâm dininden çıkmışlardır. Ona görefilozoflar öğretilerinin İslâmî olduğu imajını uyandırmaya çalışan din ve

peygamber düşmanı kişilerdir.

İbnü’l-Melâhimî de Gazâlî’de olduğu gibi filozofların burhan deliline

dayandıkları şeklindeki görüşlerini eleştirir ve hatta onların bu söylemlerini

istihza eder.

Sonuç olarak hem Gazâlî hem de İbnü’l-Melâhimî’nin İbn Sînâ

eleştirilerinin yöntem açısından benzer yönlerinin yanı sıra farklı yaklaşım

ve değerlendirmelerin de olduğunu ve İbn Sînâcı öğretileri eleştirmekle

insanların o fikirlere meyletmelerine karşı çıkmaya ve kendi öğretilerine

çekmeye çalıştıklarını söyleyebiliriz. Ayrıca şunu da belirtelim ki bu

çalışmada mukayese edilen birçok konu müstakil çalışmalarla daha ayrıntılı

bir şekilde ele alınabilir.