THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE, sa.31, ss.194-232, 2016 (Hakemli Dergi)
İnsanoğlu var oluşundan itibaren ölüm karşısında bilinmezlik hissi ve aciziyet duygusu ile mücadele etmeye çalışmıştır. Bu bilinmezliğe olan merak, ölüm ve öte dünya düşüncesi, yas kültürü, dini inanışları çerçevesinde yüzyıllar boyunca çeşitlenerek değişen mezar kültürü ve mezar taşı geleneğinin oluşmasına olanak sağlamıştır. Mezar taşları, pek çok bilgi içeren tarihi belge niteliğine sahip, bezeme ve içerdiği sembolleri açısından da, kültürlerin sanatsal birikiminin vücut bulduğu eserlerdir. Anadolu coğrafyasında yüzyıllar ve bölgeler içerisinde farklılaşan mezar taşları, devrin moda akımını yansıtmasının yanı sıra, değişen coğrafyalarda bir takım bölgesel üslupların izlerini de bünyelerine dâhil etmiştir. Çalışma konumuzu oluşturan 18. Ve 19. Yüzyıl Doğu ve Güneydoğu Anadolu coğrafyasında, askeri nesnelerin mezar taşı bezmelerine dahil edildiği örneklerin çokça görülmesinin sebebi ise bu bölgesel üslubun mezar taşları üzerindeki etkisini gözler önüne seren örnekler olması açısından oldukça önem teşkil etmektedir. Karşımıza çıkan mezar taşlarındaki askeri nesne bezemelerinin çok daha eski örneklerinin bulunması, bize bölgesel üslubun yanı sıra çağları aşan ve bir takım sembolik anlamlara da sahip nitelik de bezeme unsurları olduğunu göstermektedir.
Mankind has always tried to overcome the feelings of obscurity and
incapableness against death since its existence. Becoming diversified
throughout the centuries within the frame of the thought of the death and the
earth, mourning culture and religious believes, this curiosity for obscurity
have enabled the changing grave culture and gravestone tradition to be
constituted. Gravestones are artifacts that have the characteristics of historical
documents containing much information and where the artistic accumulation
of cultures come into existence in terms of its ornaments and symbols that it
contains. Differentiating through centuries and regions in Anatolian
geography, the gravestones have not only been reflecting the fashion trend of
the era but also have embodied tracks of some sorts of regional styles. The
reason why examples, where military objects were included in gravestone
ornaments in the Eastern and Southeastern Anatolia of the 18th and 19th
centuries that constitute our research subject, are frequently seen is very
significant in terms of that they were examples revealing the effect of this
regional style on the gravestones. The presence of much earlier examples of
military object ornaments on gravestones that we encounter shows us that
there have been ornamental elements having some sort of beyond ages and
symbolic meanings